De eerste en tweede Bossche generaties Lutk(i)e/Lutteke, alsmede de vermoedelijke stamvader Berndt Lütke uit Borken, zaten in het krijgswezen. Hoewel enige voorzichtigheid te betrachten is bij de toekenning van een doopinschrijvingen aan (Johann) Christoph en zijn broer Johann Lütke in Borken, kan bij Johann's inschrijving gelezen worden dat vader Berndt "miles", soldaat is.
Bossche stamvader Christoffel kwam als kanonnier ons land binnen. Zoon Bernardus had bij het aantekenen een militair paspoort getoond waaruit bleek, dat hij in Gorinchem in het regiment van Luitenant Generaal van Hertell zat. Zoon Wouter blijkt in hetzelfde regiment te Gorinchem te zitten. Schoonzoon David Meelmaker is, blijkens de gegevens bij zijn aantekenen in ondertrouw met Dora Lutteke, geboren te Gorinchem, als grenadier gelegerd in het garnizoen van Ieperen, in het regiment Schotten onder aanvoering van Luitenant Generaal Mackay. Christoffel heeft (tenminste) nog twee andere zonen gehad, Joannes Henricus in 1751 en Michael in 1757. In de DTB-archieven zijn met uitzondering van hun doopinschrijving geen andere/eenduidige gegevens te vinden, In de inventarissen (Bossche Encyclopedie) worden slechts drie kinderen genoemd. We mogen dus aannemen, dat de Johannes Henricus en Michael reeds als kind zijn overleden. zijn.
De tweede vrouw van Christoffel Lutke, Catharina Sch(a)efs, heeft als aantekening bij haar doop, dat haar vader soldaat is.
In 1769 wordt een 'kind van Christoffel Lutteken' begraven. Dit kan derhalve alleen dochter Maria Catharina uit het huwelijk van Christoffel met Catharina Sch(a)efs zijn.
De interessante onderzoeksvraag is of de eerste echtgenoot van moeder Johanna Zeeuwen, Egbert van Mierlo, of vader en broers Zeeuwen wellicht ook in das militär hebben gezeten.
vrijdag 31 maart 2017
maandag 27 maart 2017
vertellen gedenkboeken de waarheid?
Mijn betovergrootmoeder Joanna Lutkie was een tante van Christoffel Christaan Lutkie en Johannes Wilhelmus Lutkie, de oprichters van Lutkie en Cranenburg respectievelijk Lutkie en Smit. Van beide bedrijven in de papierbranche zijn bij een belangrijk jubileum gedenkboeken gemaakt.
Het gedenkboek van Lutkie en Smit, "Littera eget scheda" (De letter behoeft papier) uit 1951 wordt in een krantenartikel gecomplimenteerd met: "De firma Lutkie en Smit kon haar artikel geen groter eer bewijzen, de geschiedenis van het bedrijf niet beter recht doen wedervaren dan met dit typografisch pronkjuweel." De tekstschrijver Jan Baesjou beschrijft in de eerste hoofdstukken op poëtische wijze het ontstaan van papier, waarna hij de geschiedenis van de oprichters van het bedrijf start met bovengenoemde broers Lutkie. Het boek leest als een sprookje.
Hoe anders is de opzet van het door Tib Tiebosch vervaardigde gedenkboek "Lutkie Cranenburg : 150 jaar voor elkaar", in 1988 aangeboden ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van Lutkie Cranenburg. Tiebosch heeft gekozen om de start van de geschiedenis als een genealogische verhandeling op te zetten, en wel met de komst en het verdere leven van de eerste Lutkie in Nederland. Helaas begaat Tiebosch zoveel zonden tegen een historische betrouwbare genealogie, dat we welhaast van een horror-sprookje kunnen spreken. Feiten als afstamming, geografische herkomst en persoonskenmerken zijn bij ontbreken van gegevens zodanig romantisch ingevuld, dat de waarheid geweld is aangedaan. Wel beschikbare gegevens die een ander, kennelijk minder romantisch licht op deze eerste Lutkie werpen zijn niet gebruikt.
Op de eerste bladzijden van het hoofdstuk "what is in a name" tovert Tiebosch ons een prestigieus personage voor, dat weinig gemeen heeft met de Lutkie zoals we die uit archiefgegevens kennen. Hij zou een 24-jarige ondernemende jongeman zijn en van zeer goede komaf zijn. Het bewijsmateriaal van Tiebosch is dat hij eigenlijk Lübke heet, voorouders heeft die "zoals uit heraldieke aanwijzingen kan worden geconcludeerd, vanuit Denemarken naar Duitsland [zijn] geëmigreerd." Door de vraag te stellen of deze Lübke tot dezelfde tak behoort als de Duitse oud-bondspresident Heinrich Lübke suggereert Tiebosch een elitaire afstamming die moeilijk in overeenstemming is te brengen met de status van kanonnier in het Staatse leger. Het antwoord op de vraag die Tiebosch ons schuldig blijft, is eenvoudig te beantwoorden: allemaal verzonnen.
Natuurlijk werden vóór 1812 namen vaak verschillend gespeld, soms met patroniem, soms met uitsluitend patroniem, in de kerkelijke registers gelatiniseerd. De denigrerende manier waarop Tiebosch zich vrolijk maakt over de verschillende schrijfwijzen van de naam van onze hoofdpersoon toont echter aan, dat hij weinig begrip heeft van de genealogie. Het 'bewijs' van de overgang van Lübke naar Lütke/Lutkie zouden registratiefouten van "kosters, geestelijken en dergelijke" zijn. Tiebosch gaat er aan voorbij, dat voor gelovigen die niet de staatsgodsdienst aanhangen de schepenbank verantwoordelijk was voor de huwelijksafkondigingen en het sluiten van het 'burgerlijke' huwelijk, en dat een kerkelijk huwelijk pas na het burgerlijk huwelijk kon worden gesloten. Maar voor de stelling, dat "de stamvader ... als Lübke vertrok ... in 1748 uit 'het Munstersche' ... en als Lütke .. in 's -Hertogenbosch in hetzelfde jaar ingeschreven" is, ontbreekt elk spoor van bewijs. Sterker nog, in de huwelijksakte van het tweede huwelijk van Lutkie zou volgens Tiebosch de naam - nu abusievelijk gebruikt dus - weer Lübke zijn. Van dit huwelijk beschikken we over de gegevens van de huwelijksafkondiging, van het huwelijk voor de schepenbank en van het kerkelijk huwelijk. In alle drie archiefstukken staat evident Lutke.
Voorts kunnen we waarnemen, dat Tiebosch zelf het ook niet erg nauw nam met de spelling. Zijn tekst "Toen Johannis Christophori Lütke (v/h Lübke) op 12 januari 1749 te 's-Hertogenbosch in het huwelijk trad met Johanna de Zeeuw" luidt in werkelijkheid: "Joannes Christophorus Luttie - Joanna Zeeuwe vidua Hubert van Mierlo - testes: Jacobus Overlack et Digna van Lith".
Zoals we hiervoor zagen was Lutkies eerste vrouw Joanna weduwe van Hubert van Mierlo. Een interessant gegeven zou je zeggen, maar het past wellicht niet in het beeld van de ondernemende 24-jarige jongeman als echtgenoot.
De wijsheid van de genealoog om secundaire bronnen kritisch te bekijken blijkt weer eens te meer bewaarheid te zijn. Een 'portret' dat wel op archiefgegevens gebaseerd is staat elders op deze site.
Het gedenkboek van Lutkie en Smit, "Littera eget scheda" (De letter behoeft papier) uit 1951 wordt in een krantenartikel gecomplimenteerd met: "De firma Lutkie en Smit kon haar artikel geen groter eer bewijzen, de geschiedenis van het bedrijf niet beter recht doen wedervaren dan met dit typografisch pronkjuweel." De tekstschrijver Jan Baesjou beschrijft in de eerste hoofdstukken op poëtische wijze het ontstaan van papier, waarna hij de geschiedenis van de oprichters van het bedrijf start met bovengenoemde broers Lutkie. Het boek leest als een sprookje.
Hoe anders is de opzet van het door Tib Tiebosch vervaardigde gedenkboek "Lutkie Cranenburg : 150 jaar voor elkaar", in 1988 aangeboden ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan van Lutkie Cranenburg. Tiebosch heeft gekozen om de start van de geschiedenis als een genealogische verhandeling op te zetten, en wel met de komst en het verdere leven van de eerste Lutkie in Nederland. Helaas begaat Tiebosch zoveel zonden tegen een historische betrouwbare genealogie, dat we welhaast van een horror-sprookje kunnen spreken. Feiten als afstamming, geografische herkomst en persoonskenmerken zijn bij ontbreken van gegevens zodanig romantisch ingevuld, dat de waarheid geweld is aangedaan. Wel beschikbare gegevens die een ander, kennelijk minder romantisch licht op deze eerste Lutkie werpen zijn niet gebruikt.
Op de eerste bladzijden van het hoofdstuk "what is in a name" tovert Tiebosch ons een prestigieus personage voor, dat weinig gemeen heeft met de Lutkie zoals we die uit archiefgegevens kennen. Hij zou een 24-jarige ondernemende jongeman zijn en van zeer goede komaf zijn. Het bewijsmateriaal van Tiebosch is dat hij eigenlijk Lübke heet, voorouders heeft die "zoals uit heraldieke aanwijzingen kan worden geconcludeerd, vanuit Denemarken naar Duitsland [zijn] geëmigreerd." Door de vraag te stellen of deze Lübke tot dezelfde tak behoort als de Duitse oud-bondspresident Heinrich Lübke suggereert Tiebosch een elitaire afstamming die moeilijk in overeenstemming is te brengen met de status van kanonnier in het Staatse leger. Het antwoord op de vraag die Tiebosch ons schuldig blijft, is eenvoudig te beantwoorden: allemaal verzonnen.
Voorts kunnen we waarnemen, dat Tiebosch zelf het ook niet erg nauw nam met de spelling. Zijn tekst "Toen Johannis Christophori Lütke (v/h Lübke) op 12 januari 1749 te 's-Hertogenbosch in het huwelijk trad met Johanna de Zeeuw" luidt in werkelijkheid: "Joannes Christophorus Luttie - Joanna Zeeuwe vidua Hubert van Mierlo - testes: Jacobus Overlack et Digna van Lith".Zoals we hiervoor zagen was Lutkies eerste vrouw Joanna weduwe van Hubert van Mierlo. Een interessant gegeven zou je zeggen, maar het past wellicht niet in het beeld van de ondernemende 24-jarige jongeman als echtgenoot.
De wijsheid van de genealoog om secundaire bronnen kritisch te bekijken blijkt weer eens te meer bewaarheid te zijn. Een 'portret' dat wel op archiefgegevens gebaseerd is staat elders op deze site.
vrijdag 24 maart 2017
twee geloven op een kussen
Bij de doopinschrijving van Dirkje van Oers in de Sint Pieter te 's -Hertogenbosch staat een interessante noot: "Ista puella baptizata fuit ab haereticis, sed metu marite heterodoxi non ausi sunt antea eam huc afferre ad caerimonias. Verum nata est 27 maji. Et iam tandem huc allata collocatur in ordine qui modo est." In gewoon Nederlands: "Dit meisje werd gedoopt door ketters, maar uit vrees voor de echtgenote hebben de andersdenkenden haar niet eerder naar de (doop)plechtigheid gebracht. Ze is echter geboren op 27 mei [1678]. En omdat ze nu pas hierheen gebracht is, is ze in de huidige volgorde geplaatst." De inschrijving staat tussen 17 en 31 juli, twee maanden na de geboorte.
Vergeleken met dit uitgebreide verhaal is de betreffende doopinschrijving in de Nederduits gereformeerde Grote Kerk een beetje kaal: "Den 26 Maij Dirxken Dogter van Herman Janssen en Jenneken Dirx".
Waarom deze ophef, vraag je je af. Het huwelijk is op 9 december 1673 voor de Nederduits gereformeerde kerk gesloten, en ook voor de doop van haar broer Dirk in 1676 vinden we alleen een inschrijving in de Grote Kerk.
Dirkjes moeder, Jenneke Dirckx Stillens uit Engelen is katholiek. Helaas zijn er geen gegevens waaruit kan blijken dat er ook gedoe is bij de doop van broer Dirk. Maar nu Dirkje - ook protestants - gedoopt is zijn voor moeder Jenneke de rapen gaar.
Dat schipperen tussen twee geloven zien we ook in het latere leven van Dirkje terug. Haar eerste man, Jan Wijgergangs uit Berlicum is van protestantse huize, en de kinderen worden alle protestants gedoopt. Mijn voorouder Jan Zeeuwen, Dirkjes tweede man, is katholiek en ook haar derde man is katholiek.
Tenminste één kind, Carolus Meelmaker, wordt Nederduits gereformeerd gedoopt. De meeste kinderen zijn katholiek gedoopt.
maandag 20 maart 2017
bibliografie adrianus van den hoeven
Hoeven,
A. van der.Helena,
of Het vermogen der deugd.
's Bosch: P.N. Verhoeven, 1850.
Hoeven,
A. van den.De
blinde van Dieppe: verhaal uit de zestiende eeuw.
's Bosch: Verhoeven, 1858.
Russel,
Josef.Kronijk
of geschiedkundige beschrijving der stad en voormalige heerlijkheid
Sittard, Met aanhangsel over koning Zwentibold en de heerlijkheid
Born.
Maastricht: A. van den Hoeven, 1862.
Russell,
Jos.Kronijk
of geschiedkundige beschrijving der stad en voormalige heerlijkheid
Sittard: met aanhangsel over koning Zwentibold en de heerlijkheid
Born.
Maastricht: A. van den Hoeven, 1862.
Alphonsus
Maria de Liguori.Het
gebed, het groote middel ter zaligheid.
1864.
A.M.D.G.De
schat der liefde, of verhandeling over de liefde tot God en den
evennaaste , gedeeltelijk getrokken uit de Heilige Schrift en andere
godvruchtige werken.
Amsterdam: Van den Hoeven, 1864.
Slanghen,
Egidius.Bijdragen
tot de geschiedenis van het tegenwoordige hertogdom Limburg, door Eg.
Slanghen.
Amsterdam: A. Van den Hoeven, 1865.
Korte
oefening volgens de H. Theresia, waardoor een ieder gemakkelijk en in
korte tijd tot eene ware godsvrucht en volmaaktheid kan geraken.
Amsterdam: van den Hoeven, 1865.
De
wetgeving van Karel den Groote tegenover de rigting der moderne
staatskunde.
Amsterdam: Van den Hoeven, 1865.
Alphonsus
Maria, and R.K.Priester.Het
gebed: het groote middel ter zaligheid.
Amsterdam: Van den Hoeven, 1865.
Alphonsus
Maria, and Priester.Het
gebed: het groote middel ter zaligheid.
Amsterdam: Van den Hoeven, 1865.
De
Katholieke volksvriend: goedkoop magazijn voor alle standen.
Amsterdam: van den Hoeven, 1865.
Campen,
W. J. van.Het
huwelijk handboek voor christelijke echtgenooten.
Amsterdam: A. van den Hoeven, 1866.
Mencacci,
Paulus.De
ketenen of boeien van den Heiligen Petrus.
Amsterdam: van den Hoeven, 1866.
Het
nieuwe St. Jacobs-gesticht te Amsterdam.
Amsterdam: A. van den Hoeven, 1866.
Ségur,
Louis Gaston Adrien de.Gebeden
ten dienste der pauselijke zouaven.
1867.
Bourassé,
Jean Jacques.Geschiedenis
der allerheiligste Maagd en Moeder Gods Maria: volgens het H.
Evangelie, de schriften der h. vaders en de gedenkteekenen der
overlevering.
Amsterdam: A. van den Hoeven, 1867.
Dam,
H. van.Verklaring
der logarithmen en hunne eenvoudigste toepassing, gevolgd door eene
logarithmen-tafel van 1-1000.
Amsterdam: A. van den Hoeven, 1868.
Leonardus.Het
heilig uur: oefeningen en gebeden bij de gedurige aanbidding en het
gebed van veertig uren: biecht-, communie- en mis-gebeden :
meerendeels getrokken uit de werken.
Amsterdam: Van den Hoeven, 1870.
Werker,
Henricus Martinus.Is
"De Tijd" een katholieke courant, of Sprokkelingen op
staats- en letterkundige gebied.
Amsterdam: A. van den Hoeven, 1870.
Hollandsche
martelaren uit de XVIde eeuw en geschiedkundig allerlei.
Amsterdam: Van den Hoeven, 1870.
Honig,
G.G.Jesus,
onze dierbaarste schat: negendaagsche oefening ter vereering van het
Kindje Jesus; geschikt voor alle tijden des jaars, inzonderheid voor
de Negen Dagen die het Kerstfeest voorafgaan.
Amsterdam: Van den Hoeven, 1870.
Travailleur.De
geschiedenis des vaderlands, bekeken door den bril van Mr.
Travailleur: eene voorlezing.
Amsterdam: A. van den Hoeven, 1870.
Travailleur.Is
"De Tijd" eene Katholieke courant, of sprokkelingen op
staat- en letterkundig gebied.
Amsterdam: A. van den Hoeven, 1870.
Travailleur.Tonkaboontjes
voor de snuif van M.J.Carl.
Amsterdam: Van den Hoeven, 1871.
H.M.W.Gesprek
tusschen Jan Papegaai en Henri Frank over het aanstaande april-feest.
Amsterdam: A. van den Hoeven, 1872.
lid
der vereeniging.Een
blik op het liberalisme onzer dagen: voorlezing gehouden in de
Pius-Vereeniging den 2 Januari 1872.
Amsterdam: Van den Hoeven, 1872.
De
Vieuxbois, B.De
H.H. Martelaren van Gorkum en de pauselijke zouaven: lied (bij
gelegenheid der heiligverklaring) met begeleiding van piano,
opgedragen aan den Weleerwd. Heer C. De Kruyf, R.C. Pr.
Gent: Gevaert, 1880.
Hoeven,
J. van den.Een
Jezuïet-Sannyasi.
Leuven: Xaveriana, 1925.
Clarenbeek-van
Klaveren, M., and Elly van den Hoeven.De
zanger van het zonnelied.
Haarlem: De Spaarnestad, 1960.
het boekenvak van overgrootvader adrianus van den hoeven
Zo vond ik onlangs: "Helena, of Het vermogen der deugd", een kinderboek geschreven door A. van den Hoeven en uitgegeven door P.N. Verhoeven, 's Bosch, in de jaren '50 van de negentiende eeuw. Dit is zijn vroegste boek, dat ik tot nu heb gevonden. Met boekhandelaar en uitgever P.N. Verhoeven had mijn overgrootvader kennelijk een goede band. Verhoeven was getuige bij zijn burgerlijk huwelijk op 6 juni 1851 en bij de geboorteaangifte van zijn zoon in 1856.
vrijdag 17 maart 2017
Jan Wijgerganck, eerste man van Dirckje van Oers
Het eerste huwelijk van Dirkje van Oers kenmerkt zich door balanceren tussen twee godsdiensten. Dirkje is van Nederduits Gereformeerden huize. Haar eerste man, Jan Wijgerganck blijkt ook deze godsdienst te belijden.
Het huwelijk wordt gesloten op 19 mei 1779 in Berlicum voor de Nederduits Gereformeerde kerk in Berlicum, met attestatie van 's-Hertogenbosch.De huwelijksaankondiging is niet in het schepenboek vermeld, maar staat op zaterdag 4 mei 1697 in het trouwboek van de Nederduits Gereformeerde kerk.
Het is wel merkwaardig, dat het huwelijk ook is ingeschreven in het trouwboek van de Rooms Katholieke Sint Pieterskerk.Volgens die inschrijving zou het huwelijk al op 15 mei zijn voltrokken.
Alle kinderen uit dit huwelijk zijn gedoopt in de Grote Kerk, dus Nederduits Gereformeerd.
Het huwelijk wordt gesloten op 19 mei 1779 in Berlicum voor de Nederduits Gereformeerde kerk in Berlicum, met attestatie van 's-Hertogenbosch.De huwelijksaankondiging is niet in het schepenboek vermeld, maar staat op zaterdag 4 mei 1697 in het trouwboek van de Nederduits Gereformeerde kerk.
Het is wel merkwaardig, dat het huwelijk ook is ingeschreven in het trouwboek van de Rooms Katholieke Sint Pieterskerk.Volgens die inschrijving zou het huwelijk al op 15 mei zijn voltrokken.
Alle kinderen uit dit huwelijk zijn gedoopt in de Grote Kerk, dus Nederduits Gereformeerd.
zondag 5 maart 2017
genealogisch programma GRAMPS
Mijn genealogische naspeuringen heb ik aanvankelijk in Aldfaer vastgelegd. Toen ik mij realiseerde, dat ik oudere gegevens niet goed kon terugvinden, bleek, dat ik de bronnen niet goed had vastgelegd. Bij de kritieken op het verder goede programma Aldfaer lees je wel dat de bronbeschrijving een zwak punt blijft. Op zoek naar een - gratis - programma dat brongeörienteerd werkt kwam ik bij GRAMPS uit. Ook dit programma nodigt uit om persoonsgericht te werken, en hoewel het programma dus niet intuïtief uitnodigt om bron geörienteerd te starten, is het wel mogelijk brongeörienteerd te werken.
Was jaren geleden GRAMPS een Linux-programma, tegenwoordig is het redelijk stabiel in een Windows-omgeving.
Een van de voordelen van GRAMPS is, dat je bronverwijzingen aan elk gegeven, persoon, gebeurtenis, locatie et cetera, kunt toevoegen. Als je daarvoor geen eigen systematiek voor ontwikkelt levert dat later in de publicatie van de gegevens onevenwichtigheden op.
Als je echter start met een medium, hiervoor de bronverwijzing en het afschrift vastlegt en dan pas de betreffende personen aan de database toevoegt, c.q. gegevens of gebeurtenissen aan reeds ingevoerde personen toevoegt krijg je een consistente database.
Was jaren geleden GRAMPS een Linux-programma, tegenwoordig is het redelijk stabiel in een Windows-omgeving.
Een van de voordelen van GRAMPS is, dat je bronverwijzingen aan elk gegeven, persoon, gebeurtenis, locatie et cetera, kunt toevoegen. Als je daarvoor geen eigen systematiek voor ontwikkelt levert dat later in de publicatie van de gegevens onevenwichtigheden op.
Als je echter start met een medium, hiervoor de bronverwijzing en het afschrift vastlegt en dan pas de betreffende personen aan de database toevoegt, c.q. gegevens of gebeurtenissen aan reeds ingevoerde personen toevoegt krijg je een consistente database.
nuttige of interessante links
Artikel, dat veel suggesties geeft voor systematisch vastleggen van gegevens.
Bloothooft, G. (1994). 'Automatische familiereconstructie', Cahiers VGI (Vereniging voor Geschiedenis en Informatica', 7, 9-54.
Aandachtspunten voor een blogger
Blogging Your Family History
Blogging Your Family History
Abonneren op:
Posts (Atom)